Ba’de zâ Kur’ân-ı Kerîm ve ehâdîs-i şerîfe ile sâbit ve ma’lûm olan ahkâm-ı şer’iyye başlıca üç kısımdır.

(BİRİNCİ KISIM): Ahkâm-ı i’tikâdiyyedir ki bunları bilmekden maksûd, tashîh-i i’tikâd olub usûl-i icmâliyesi altı nevi’dir.

Birinci nevi’: Allâhu Teâlâ Hazretlerinin zât-ı mukaddese ve sıfât-ı sübhâniyyesine,

İkinci nevi’: Melâike-i kirâmına,

Üçüncü nevi’: Kitâblarına

Dördüncü nevi’: Peygamberlerine,

Beşinci nevi’: Kıyâmet gününe ve dâr-ı âhırete,

Altıncı nevi’: Kazâ ve kader-i ilâhîye müteallikdir.

Şu Ahkâm-ı celîlenin kâffesine dîn-i İslâm ve millet-i hanîfiyye^(*) denir ki cemî’ enbiyâ-yı izâm hazerâtı bu bâbda müttefiklerdir. Bütün peygamberlerin akâid-i dîniyyeleri birdir, nesh ve tebdîlden berîdir.

Bunları ta’yînde mezâhib-i adîde var ise de ehl-i sünnet mezhebinden mâadâsı bâtıldır.

(Ehl-i Sünnet): Matürîdiyye ve Eş’ariyye nâmlarıyla iki büyük fırkaya inkisâm ediyorlar fakat cümlesi hidâyet üzeredirler. Aralarındaki ihtilâfât ilerde kısmen beyân olunacağı üzere cüz’iyyâta âid olub hiçbir fırka diğerini dalâle nisbet etmez.

[(Mâtürîdiyye) – Horasan’da (Mâtürîd) mahallesine mensûb İmâm Ebû Mansûr Hazretlerine muvâfakat eden ulemâ-yı ehl-i sünnet.

(Eş’ariyye) – İmâm Ebu’l Hasen Eş’arî Hazretlerine mutâbaat eden ulemâ-yı ehl-i sünnet demekdir.]

_________________

(*) ( وَلٰكِنْ كَانَ حَنٖيفاً مُسْلِماً ) gibi nusûs-i Kur’âniyye buna dâldir. (Sûre-i Âl-i İmrân, 67. Âyet-i Kerîme)

(Ayasofya Şeyhi Manastırlı İsmâil Hakkı Hocaefendi, Telhîsü’l-Kelâm Fî Berâhîni Akâid’il İslâm, sh:2, 3)