Ebû-Bekir Sifil`e Cevâb : Müctehid Gazzâli , Muhaddislerin Tamamından Üstündür !!!

ilyâs Cân YILDIZ

Ebû Bekir Sifil`in,  Cübbeli Ahmed hocaya cevâb mahiyetinde neşr ettiği videoda İmâm el-Gazzâli`nin – Rahmetullâhi Aleyh –  İhyâ-u Ulûmi `d- dîn nâm eserinde zikr olunan  hadîsler hakkında “hadîslerinin sahihliği için bir garanti vermiş midir ?  ve  “Bir hadîs imamı kadar hadîslere vakıf olmadığını  îtiraf ettiğini binâenaleyh Muhaddis ile Gazzâli gibi hadîste zayıf birinin bir hadîsin sahihliği hakkında çatısması halinde muhaddisin sözünün sened olduğunu , yani muhaddisin sözünün esas alınması gerektiğini beyanı suretiyle …

“Muhaddisin, Müctehid`den üstün olduğunu söylemiş oluyor …! “

1. İmâm el-Gazzâli nin kitâbındaki hadîsler için garanti vermediği mevzuu ..  

Mevzu hadîsleri toplayan kitâpların derleyicisi / hâzır edeni olan zatların bu hadîsleri mevzu hadîs olduklarını garanti etmişler midir ? Yoksa mevzu olduğu rivâyet edildiği için  rivâyete göre mi dediler ?

Acaba bu zatlar bu hadîsleri topladı ama bunların mevzu olduğuna dair garanti vermişler midir ?

Meselelerin temeli Ebû Bekir Sifil`in Suâlinin batıllığıdır.  Zira bir zatın ki bu Gazzâli gibi bir Allâme ise bir kitabın iki kapağı arasında  ve üstüne kendi adını müellif sıfatı  ile  imzalamış olması  demektir ki, mezkur  iki kapak arasında zikredilmiş/yazılmış her ne var ise müellifin mes`uliyyetinde olup, ayrıca bir garantiden bahs etmek veyahud vermesini beklemek çagdaş dünyada ve ahir zaman denilen günümüzde güya bazı akademisyenlerin hatırına gelebilir bir hurafedir.

Hülâsa bir müctehid, eserine aldığı ve ondan hüküm çıkardığı bir hadisi, o konuda geçerli kabul ediyor demektir. Bu cihedden İmâm Gazzâli de eserine aldığı her hadise tasdîk veriyor manâsına gelir ki muhaddisin o hadis hakkında fikir beyan etmesi, Gazzâli’nin hadis ile ilgili içtihadını asla yok etmez.

2. Huccet’ul-İslâm İmam el-Gazzâli’nin Hadîsleri senedleriyle bilmeyişi veya hadîste zayıf oluşu mevzuu …

Bu mantıkla Ebû Bekir Sifil`in , muhaddisin İmâm el-Gazzâli’den üstün olduğu çıkar ki bu tamamen mutlak müctehid İmam el-Gazzâli hakkında söylenmesi itibariyle de batıldır.

Bir hukukçunun , müctehid sayılabilmesi için taşıması lâzıme pek cok hususiyyetler vardır. Muhaddis, yani `Hadîs âlimi / Mütehassısı` olmak için ise, hadîs-i şerifleri işittiği gibi ezberlemek kafi olup ; manalarını bilmek  ve ahkâm-ı İslâmiyyenin delillerini anlamak şart değildir.

Misâl verecek olur isek, büyük muhaddis  A`meş , İmâm-ı  A`zam Ebû Hanîfe  den pek çok mes`ele sormuştur. İmâm-ı A`zam Ebu Hanife , bu süallerin her biri için hadis-i şerifler okuyarak cevap vermiştir.  A`meş, İmâmın hadîs ilmindeki derin ilmini görünce , “Ey fıkıh âlimleri , sizler mütehassıs tabib!  biz hadîs âlimleri ise , eczacı gibiyiz!  hadisleri ve bunları rivayet edenleri biz söyleriz. Bizim söylediklerimizin manâlarını siz anlarsınız“  demiştir.

Muhaddis , fâkih derecesinde asla olamaz. Müctehid seviyesine asla erişemez. Yüzbinlerce suali, ayeti kerimelerden ve hadîs-i şeriflerden delil getirerek cevaplandırabilmek ; tefsir ve hadis bilgilerinde derin ihtisas sahibi olmayanın yapacağı bir iş değildir. Bu müctehid’in vasfıdır. Yani, her bir müctehid aynı zamanda hadis mütehassısıdır.

İnsan gücünün üstünde çalısarak, günümüze kadar  halen daha aşılamamış / yazılamamış basta meşhûr eseri İhyâ-u Ulûmi `d- dîn  nâm eseri olmak üzere onlarca şâheserler ortaya koyduğu için hadîsi şerifleri ayrıca bildirmeğe senedlerini/râvilerini saymağa belki vakit bulamaması bu büyük müctehidi hadîs bilgisi zayıf idi gibi bir gerekçeyle lekelemeye kat’a sebeb olamaz.

Seyyid Abdû’l-hakim El-Arvâsi ;
“İhyâ kitabı, bütün âlimler indinde doğru ve yüksektir. Bir gayrı müslim, severek yapraklarını çevirirse, Müslüman olmakla şereflenir. Derin bir âlimin kitabında mevdu hadis var demek, dinde derin bir uçurum açmaktır. Böyle sözleri söyleyenin dili, tutuşsa yeridir. Büyük âlim, mevdu hadisleri bilemeyecek kadar cahil mi idi? Yoksa, hadis uyduranlar için, Resulullâhın (Sallallahu aleyhi vessellem) bildirdiği ağır cezalara aldırış etmeyecek kadar Allah korkusu yok mu idi?” buyurmuştur.

İmâm-ı Gazzâli hadis  sahasını değilde fıkıh ve tasavvuf sahasına meyl edip bu sahada eser vermesi onun hadis sahasında zayıf olduğuna delil kat’a değildir. Bu sebebe istinad ederek hadis ilminde zaif idi demek nasıl bir garabettir!  Bari “hadis ilminde fazla eser vermemiştir” densin.

İmâm-ı Rabbâni mutasavvıf dır. Aynı zamanda kelam âlimidir. Buna nazaran tasavvuf da meşhur olması eser vermesi onun kelam âlimliğine noksanlık getitirmiş midir? Yani bu zadların iş bölümü yapması demek başka mevzuda cahildir mi demektir ?

İhtisaslaşmak maalesef günümüzde yanlış bir tasavvur getirmiştir. “O bunun mütehassısıdır lakin şunu bilmez” demek lakırdısı kadar talihsiz, gayrı ciddi kelam görülmemiştir. Hele ki mevzu Gazzâli gibi zad olunca! Hem huccetu’l-İslâm mutlak müctehid Gazzâli diyecekler hem de ihya’sına aldıklarının şu kadarı zaif idi diyecekler. Bu tam bir samimiyetsizlik nidasıdır.

Bilhassa şu mes’eleye onun bir mutlak müçtehid olduğu cihetinden bakmak daha esaslıdır.

Bir hadîs-i şerif için, fıkıh âlimi “sahih” der ve hadîs âlimi  “zaif” der ise, fâkihin sözü esas olur.

Çünki, bir hadîsin sahih olması ictihadîdir. Bir âlime göre sahih olan, diğerine göre olmayabilir. Mesela İslâm hukukçuları, fıkhî hüküm nazarından hadisin sıhhatinden başka şartlar da ararlar. O şartlar yerine geldiğinde onlar cihetinden mezkur hadis sahih kabul edilir. Hatta bu hadisden hüküm dahi bina edilir.

Hususen, İmam Ebu Hanîfe (Rahmetullâhi Aleyh) hadis  ravilerinden fakih olanlarını yani ravilerin fakihliğini tercih ederdi.

Bu hususta Osmanlı hukukçularından Mahmud Es’ad Efendi diyor ki;

” İşte İslâm dinini kabul eden kavimlerin hepsinde, İslâm hukukçularının ilmî kudretleri ve şahsî temâyülleriyle verdikleri fervâlara ve yazdıkları kitaplara istinad eden dinî ve hukukî düsturlar câri ve üstelik, tarihin hiçbir devrinde görülmeyen bir itaate mazhar olmuştur. Çünki bunlar, dine pek sıkı bir suretle istinad ettiklerinden, dinin manevî nüfuzunu, kendi eserlerine tamamen celb etmişlerdi. Hatta bir müctehidin ictihadı, nass-ı Kur’an veya hadîs ise görünüşte tezad arzetse, mukallid indinde müctehidin fetvâsı tercih edilir. ” (1)

İmâm Gazzâli İhya’sına aldığı özellikle fazîletli ameller hususundaki hadîs-i şerifleri almasıyla, bir hukukçu olarak  tasdikliyor ve Şerîat-ı garrâ ‘ya aykırı bir mes’ele bulmuyor, olmadığına ictihad ediyor/ tasdikliyor demektir. Burayı iyi fehmetmek lazımdır!

Huccet’ul-İslâm imâm Gazzâli, hocasız felsefeyi öyle bir seviyede öğrenmiştir ki, felsefenin temel esaslarını mustakil bir kitap halinde yazmasının yanısıra, cihan şumul çapta bir feylesof olan İbn-i Sinâ’ ya dahi Türkçesi `Filozofların tutarsızlığı` olan reddiye mahiyetin de bir şâheser yazmıstır. Oradaki ilimler hangi eserlerde mevcuttur ?

Şu bahsedilen hakikatlere binâen, İmam Gazzâli’yi  felâsife gibi  bulanık nazarîyyeler yumağı olan felsefe de bu seviyeye hocasız gelebilen bir zatı hadîs gibi berrak bir ilimde nasıl geri olduğu düşünülebiliyorlar ? Veya onun harcı değilmiş gibi iddialı lakırdılar sarfedilebiliyorlar.

Netice olarak,

İmam Gazzâli’yi hadîste yed-i tûlâ sahibi olmadığını veya hadîs ricâli ilminde zaif olduğunu söyleyecek kadar ileri gidenler bu garib lakırdıları devamlı sûretle dile getirenler, onun fıkıhta ve hadîste veya tasavvufî mes’elelerde ancak çocuğu mesabesindedirler.

Bu sebeble mu’min, müslim gönül rahatlığı ile Gazzâli’nin ihyâ’sı ve avam için neşrettiği faziletli ameller ihtiva eden eserlerini okuyabilir orada ki hadisler ile amel edebilir sevâbını da Allâh Tebâreke ve Teâla’dan umabilirler.

Ve Allâh Teâla salih amel işleyenlerin mükâfatını kat’a zayi etmez.

(8 Şaban 1436  |  27 Mayıs 2015)

Kaynak: http://www.darulislam.com.tr/ebu-bekir-sifile-cevab-muctehid-gazzali-muhaddislerin-tamamindan-ustundur/