KELÂM

(KELÂM) Hakk Teâlâ’nın söylemesi olmak demekdir Cenâb-ı Hakk (MÜTEKELLİM)dir ya’ni söyler fakat bizim gibi dil ile değil belki A’nın söylemesi harfsiz, terkîbsiz, sessiz kendinde bulunan bir sıfat iledir Cenâb-ı Hakkın (KELÂM) sıfatı ezelîdir, kadîmdir ya’ni sonradan olma değildir.

Cenâb-ı Hakk cebel-i Tûr’da Hazret-i Mûsâ’ya, leyle-i Mi’râcda Hazret-i Muhammed’e söylediği gibi ba’zı kullarına vâsıtasız söyler, ba’zı kullarına da Cebrâil vâsıtasıyla söyler ekseriyâ enbiyâ-i izâm hazerâtına böyle söylemişdir Kur’ân-ı Kerîm ve sâir gökden inen kitâblar Allâhu Teâla’nın kitâblarıdır cümlesi de Allâh’ın kendinde kâim kelâm sıfatının eseridir Allâhu Teâlâ’nın zâtıyla kâim olan söyleme sıfatına kelâm-ı nefsî denir ki: Hurûf, tertîb, terkîb, sesden ârî sırf Cenâb-ı Hakk’ın zâtıyla kâim bir ma’nâ ve sıfatdan ibâret olub kadîm, ezelî ve gayr-ı mahlûkdur.

Cenâb-ı Hakk’ın gökden inen kitâblarına kelâm-ı lafzî denir ki: Hurûf, tertîb, terkîb, kelime, cümle, kelâmlardan ibâret olub nazm-ı münzel ve mahlûkdur.

Kur’ân-ı Kerîm’in harflerini, kelimelerini, cümlelerini kelâmlarını Cenâb-ı Hakk kendisi tertîb ve tanzîm eylemişdir bunların tertîbinde peygamberin Cebrâil’in ve başka hiçbir kimsenin dahli yokdur işte bunun içün Kur’ân-ı Kerîm gibi bir kitâb yapmak hiçbir kimsenin harcı değildir bütün insanlar, melekler, cinler, şeytânlar bir araya toplansalar yine Kur’ân-ı Kerîm gibi bir kitâb yapamazlar.

Cenâb-ı Hakk’ın söylemesi olduğunu isbât içün deriz ki: Dilsizlik ya’ni söylemekden aciz olmak insanlar hakkında kusûr olduğu gibi Hâlık Teâlâ hakkında dahî kusûrdur noksandır Cenâb-ı Hakk ise cümle noksanlar ve kusûrlardan berîdir kusûr, A’nın şân ve azametine aslâ yakışmaz binâenaleyh söylemesi olmak lâzımdır.

[Büyük Şehîd İskilibli Muhammed Âtıf Hocaefendi, Mir’atü’l-İslâm, 1332 Baskı, sh:13-14]